ابداع سازهای جدید در قرن حاضر باعث شد تا طبقه‌بندی سنتی از سازها دیگر به قدر کافی کارایی نداشته باشد، چرا که این سازهای جدید در هیچ‌یک از خانواده‌های قبلی جایی نداشتند. طبقه‌بندی سنتی بر اساس نظام موسیقی ارکستری بود و شامل سازهای زهی، سازهای بادی، سازهای بادی‌برنجی و پرکاشن بود. رده‌بندی جدیدی که سازها را بر اساس نوع صدادهی طبقه‌بندی می‌کند، «هورن‌بوستل-زاکس» نام دارد. طبق این طبقه‌بندی جدید، سازها به ۵ دسته کلی تقسیم می‌شوند: خودصداها، پوست‌صداها، زه‌صداها، هواصداها و برقی‌صداها. این تقسیم‌بندی بر اساس مبانی آکوستیکی به کار رفته در ساخت ساز، صورت گرفته است.
اگر تا به حال ویدیویی از ساز هنگ درام دیده باشید احتمالا حدس می‌زنید که هنگ درام جزء طبقه خودصداها است. در طبقه سازهای خودصدا (idiophones)، بدنه ساز باعث ایجاد ارتعاش هوا و در نتیجه صدادهی ساز می‌شود. ساز «استیل پن»، هم از خانواده خودصداها و به نوعی مادر هنگ درام است.
تاریخچه مختصر هنگ درام
کمپانی PANArt ، یک کمپانی سوئیسی است و مقر آن در شهر برن، پایتخت این کشور، قرار دارد. کمپانی پن‌آرت که پیش‌تر در صنعت ساخت ساز «استیل پن» (Steelpan) کار می‌کرد و نام کامل آن پن‌آرت استیل پن (PANArt Steelpan Manufacturing) بود، در سال ۱۹۹۹، ورکشاپی برگزار کرد و طی آن نوازندگان نسبت به ابداع سازی متشکل از ورقه‌های فلزی که با دست نواخته شود، ابراز علاقه کردند. ایده ساختن این ساز در سال ۲۰۰۰ رو به گسترش گذاشت. وسیله‌‌ای توخالی، از جنس فلز و حجیم که قطری حدود ۶۰ سانتیمتر داشت، کم‌کم به گونه‌ای توسعه یافت تا تبدیل به سازی قابل نواختن شود. سری اول ساز هنگ (Hang) در دو ماهه اول سال ۲۰۰۱ ساخته شدند و در در ماه مارچ در نمایشگاه Musikmesse Frankfurt آلمان عرضه شدند. این نمایشگاه بزرگ‌ترین نمایشگاه بین‌المللی تخصصی اروپا در صنعت موسیقی است. کارخانه پن‌آرت از آن پس تمام توجه خود را صرف ساختن و گسترش ساز هنگ کرد و در بهار سال ۲۰۰۳ کلا به کمپانی پن‌آرت هنگ (PANArt Hang Manufacturing) تغییر نام داد. «هنگ» در زبان آلمانی به معنی «دست» است و چون این ساز جدید بر خلاف مادر خود ساز «استیل پن» که با استفاده از دو استیک (چوبک) نواخته می‌شد با دست نواخته می‌شود، مجازا، هنگ (دست) نامیده شد. بعدها استفاده از نام «درام» در کنار نام «هنگ» رایج شد. به نظر می‌رسد که این ترکیب را اولین بار توزیع‌کنندگانی ساختند که دوست داشتند، نام محصول‌شان در جست‌جو‌های اینترنتی بالا بیاید! وگرنه در واقع ساز هنگ با خانواده سازهای درام، تفاوت‌هایی دارد و نمی‌توان آن را نوعی درام به حساب آورد.
در ادامه برای اینکه ساز استیل پن، مادر ساز هنگ درام را به خوبی ببینید، ویدیویی زیبا از نواختن این ساز به همراه درامز را می‌توانید تماشا کنید.
همان‌طور که می‌بینید و از اسم خود ساز هم پیداست، استیل پن شبیه یک ماهی‌تاوه استیل است! استیل پن سازی ملودیک است و از این نظر با سازهای کوبه‌ای که فقط می‌توانند ریتم ایجاد کنند، متفاوت است. هنگ درام هم سازی کوبه‌ای و ملودیک است، با این تفاوت که با دست نواخته می‌شود و به صورت محفظه‌ای بسته و بیضی‌شکل است و به طور کلی از نظر آکوستیک یا مهندسی صدا فرق‌هایی با استیل پن دارد.
ساختمان ساز هنگ درام
ساز هنگ از دو قسمت کاملاً جداگانه فلزی ساخته شده: قوس بالایی و پایینی. در قوس بالایی، نت‌ها چیده شده و به آن، «طرف دینگ» (Ding Side) گفته می‌شود. طرف دیگر قوس زیرین می‌باشد که دارای یک سوراخ بزرگ در مرکز آن است، این قسمت را طرف گو (Gu Side) می‌نامند. نت‌ها، به صورت تورفتگی‌هایی در داخل طرف دینگ ایجاد شده‌اند.
در ساخت این سازاز برخی اصول فیزیکی مشابه ساز استیل پن استفاده شده است. در هنگ، ترکیب صداهای منحصر به‌فردی قابل شنیدن است. صدای هنگ درام صدایی رویایی و تاثیرگذار است. علت آن، صدای هارمونیکی است که حتی با نواختن یک نت از آن خارج می‌شود. به این دلیل که بدنه این ساز یکپارچه است، وقتی نتی را به تنهایی به صدا درمی‌آورید، سایر نت‌ها هم با شدت کمی به صدا درمی‌آیند و همین موضوع جنس صدای هنگ درام را بسیار منحصر‌به‌فرد کرده است.
هنگ درام یک کوک ثابت دارد و بیشتر به صورت دیاتونیک کوک می‌شود. رایج‌ترین نوع آن، هنگ درام «رمینور» است. در حالت معمولی این ساز هشت یا نه نت دارد و نت اصلی آن در وسط ساز قرار گرفته و صدایی بم یا بیس دارد و باقی نت‌ها در اطراف آن پراکنده‌اند.
امروزه هنگ درام در موسیقی‌های خیابانی جایگاهی ویژه دارد. بسیاری از نوازندگان در سراسر جهان برای جذب مخاطب از جادوی صدای این ساز استفاده می‌کنند.
شاید جذاب باشد که نوازندگی کهن‌ترین ساز محبوب، یعنی چنگ را در کنار جدیدترین ساز محبوب، یعنی هنگ درام تماشا کنید. تماشای ویدیوی آرامش‌بخش زیر که دونوازی چنگ و هنگ درام است را به شما توصیه می‌کنیم.
